Ozi banyere ndị Het, ndị Het na-adịghị Ozi Dị Mkpa

Mba ahụ, bụ onye biri n'agbata 1650 - 1200 BC, dugara n'iwepụta echiche ọhụrụ n'oge Njikọ Akaụntụ Asiria. Ọ na-egosi njirimara nke ịbụ onye India - agbụrụ Europe. Onye guzobere steeti a bụ Labarna. A na-akpọ ya Boğazkale ma ọ bụ Hattusa n'isi obodo. Enwere nnukwu ụlọ na etiti obodo ahụ.

Mgbe ị na-aga n'ihu na mgbago ugwu-ọdịda anyanwụ, a na-erute ụlọ ndị mmadụ site n'oge ahụ na akụkụ ala obodo ahụ ebe nnukwu temple dị. Yenice Castle na Yellow Castle dị ebe a. Obodo ahụ dị n’elu dị n’ebe ndịda. E nwere mgbidi ndị yiri obi nke ndị eze wuru na narị afọ nke 13 BC. Mgbidi ndị a gụnyere Ọnụ Kingzọ themá Eze, Potern, Sphinx Gate, Ọnụ Lionzọ Lionmá Ọdụm.

Akụkọ Hittite

A ga-enyocha akụkọ akụkọ Hittite na akụkụ abụọ. BC 1650 - 1450 Oge Ochie na BC E kewara 1450 - 1200 na Oge Emetụta Hittite. Ka ọchịchị Anatolia na-achịsịrị ọchịchị, ọ haziri otu mgba ka Syria. BC 1274'da mgbe agha nke Kedesh diri Egypt BC. Nkwekọrịta ahụ nwere otu aha agha dị na 1269 mere. Nkwekọrịta a bụ nkwekọrịta izizi e dere ede. Mwakpo nke ebo Kashka bibiri obodo ahụ.
BC Afọ 1800 bụ oge izizi banyere ozi banyere steeti. Akụkọ ọdịnala Hittite bụ oge a na-akpọ Telipinu oge 'Middle Kingdom'.

Gịnị bụ Hittite?

Hetite bụ asụsụ kacha ochie nke asụsụ ndị Indo na Europe. Syllables ma ọ bụ otu ihe ịrịba ama na-egosipụta okwu. A na-ahọrọ Hieroglyphs na nnukwu ederede dị ka akàrà na ihe ncheta nkume. A na-ahụta mmuta dị ka onyinye nye obere ọgbakọ. N'ime ọrụ ndị e dere na cuneiform, e nwere kwa afọ, ederede mmemme, akwụkwọ metụtara ihe ndị mere eme, nkwekọrịta, akwụkwọ onyinye na akwụkwọ ozi. Na mgbakwunye na mbadamba ụrọ, e nwekwara mbadamba osisi na nke ígwè.

Ọ bụ n’afọ 1986 ka a chọtara mbadamba ihe igwe na Hattusa.
Ndi Het nakweere okpukpere chi nwere chi ma nwe otutu puku chi na chi nwanyi. E wepụrụ ọtụtụ chi ndị a n'okpukpe nke agbụrụ ndị ọzọ. Chi dị iche iche jikọtara ụmụ mmadụ. Na mgbakwunye na ịnwechi anụ ahụ, ọ dịkwa ka mmadụ n'ime mmụọ. Ha na-eri, na-a drinkụ ma na-eme nke ọma ma ọ bụrụ na a na-elekọta ha anya nke ọma, dịka ndị mmadụ na-eme.

Kemgbe e guzobere ndị Het, chi bụ isi bụ Tesup, chi nke oké ifufe. Chi ọzọ bụ Hetap, chi nwanyị nke Anyanwụ. A makwaara mpaghara a dịka mpaghara nke ọtụtụ puku chi. Ọ bụ ezie na e nwere chi bụ́ isi n’obodo nke ọ bụla, eze nke ọ bụla nwere chi na-eche ya nche. Ọ na-eme ka e guzobe usoro mbara igwe na ịchekwa usoro nke alaeze. Otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nchịkwa bụ Panku, nke a makwaara dị ka kansụl alaeze ukwu. Alaeze ahụ bụ ihe nketa. Agbanyeghị, ọ bụrụ na ọ nweghị nwoke nke abụọ na nke abụọ nke nwere ike ịbụ eze, nwunye nke adaeze nke mbụ nwekwara ike bụrụ eze.

Onye ga-eketa eze kwesịrị ịnwe ihu ọma nke Panku ma thenụọ iyi ịkwado ya. E nwere ndị eze nwanyị n'akụkụ eze, n'agbanyeghịkwa na ọ nwere ike ịrụ ọrụ dị ukwuu na eze nwanyị, eze bụ ike zuru oke.

Ikpe ikpe site na ọdịnaya nke Kadesh Treaty, nke bụ nkwekọrịta izizi edere, II. Ka Ramses napụrụ ebe ndị o weghaara tupu agha ahụ, ndị Het weghaara obodo Kedesh. N'ihi ogbugbu nke Muvattalli n'ihi nnupụisi ndị agha n'oge nkwekọrịta ahụ, III. Hattusili bịanyere aka. Ọ bụ nkwekọrịta kacha ochie n'akụkọ ihe mere eme ụwa dabere na ụkpụrụ nha anya.

Edere nkwekọrịta ahụ na Akkadian na ọlaọcha na-eji cuneiform ede. E wezụga akara eze, a na-ewere akara nke eze nwanyị. Agbanyeghị na nkwekọrịta mbụ ahụ furu efu, otu akwụkwọ nkwekọrịta ahụ edere na mgbidi ụlọ arụsị ndị Ijipt ka achọtara na Boğazköy e gwupụtara ma gosipụta ya na Museum Archaeological Museum na Istanbul, ebe nnukwu akwụkwọ dị na United Nations ụlọ na New York.